Het zijn deze mineralen die in grote hoeveelheden voorkomen. Denk maar aan calcium, fosfor en magnesium. Zij maken deel uit van de structuur van onder meer het beenweefsel en het spierweefsel. Eén van de belangrijkste macro-mineralen is calcium.
Het is te vinden onder de vorm van calciumfosfaten in de beenderen. In het bloed is het aan te treffen onder de vorm van organische zouten. Het calcium in de beenderen is als het ware een reservoir ofwel een buffervat waaruit kan geput worden als het calciumniveau in het bloed daalt.
Het is heel belangrijk om weten dat er een verhouding bestaat tussen calcium en fosfor, welke het volgende macro-element vormt. Deze verhouding zou schommelen tussen de 1:1.5.
Zaden bevatten in principe niet voldoende calcium, maar wel een teveel aan fosfor. Normaal zou men als liefhebber nu duidelijk het nut moeten kunnen afleiden van gritt en allerhande minerale pikstenen voor onze vogels. Het is dus zo dat een goed mineraalmengsel het tekort aan calcium moet kunnen wegwerken zonder dat dit een tekort aan fosfor zou gaan maken.
Vogels en pluimvee hebben dus nood aan gritt die altijd ter beschikking staat. Zij moeten zelf kunnen beslissen wanneer en hoeveel gritt zij opnemen. Het is op ieder moment van het jaar belangrijk. Echter in de rui, tijdens de kweek (eileg) is het van een nog groter belang. Het zal bijdragen aan een goede vorming van de eischaal alsook van het skelet van de foetus en later van de vogel. Tijdens de rui zal het op zijn beurt een bijdrage geven aan een goede vorming van het nieuwe vederkleed van de vogels. Bij een serieus calciumtekort in de rui zullen de veren van de vogels te zwak worden, ze zullen er visueel wel vrij goed uit zien maar onderhuis kunnen zich problemen vormen. Er ontstaat dan ‘lumps’. Dit wil zeggen dat de veren die er komen onderhuids te slap zijn. Zij kunnen dan de huid moeilijk “doorprikken”. Ze groeien dan net onder de huid en de vogel krijgt te kampen met ontstekingen. De vogel wordt met andere woorden ziek, en zijn pluimage zal er ook niet zo goed uit gaan zien.
Daarnaast zal gritt zoals velen wel weten gaan bijdragen aan het verteringsproces. Zij hebben geen tanden zoals wij. Zij moeten de gritt dus gaan gebruiken om hun opgenomen voedsel te gaan fijnmalen. Het is vooral de maagkiezel die hiervoor zal zorgen. De kliermaag van de vogel zal met behulp van het maagzuur het voedsel verteren. Vervolgens gaat het naar de spiermaag, daar waar de steentjes het werk van de vertering tot verteerbare bestanddelen zal verder zetten.
Als we terug gaan op de calcium-fosforverhouding, dan zien we ook dat vitamine D3 daar ook zijn rol in speelt. Indien het onevenwicht tussen calcium en fosfor stijgt, dan zal het vogellichaam meer vitamine D3 opsouperen.
Groenten als tuinkers, alsook paardenbloembladeren hebben voor de vogel een gunstige verhouding tussen calcium en fosfor. Doch het is aan de liefhebber om erop toe te zien dat de vogels steeds beschikking hebben over een goede mengsel aan kwalitatieve mineraalgritt. Sommige kwekers geven ook een zuiver calciumsupplement aan hun dieren. Deze zijn makkelijk in de handel te verkrijgen. Ikzelf heb deze producten al eens bestudeerd en heb reeds eens ‘gegoogeld’ naar deze producten. Maar veel relevante ervaring heb ik er niet mee, ik heb ze nog nooit gegeven aan mijn vogels. Ik denk wel dat ze problemen kunnen voorkomen en dat ze zeker en vast wel hun nut hebben tijdens de kweek en/of de rui. Ik heb ze echter nog nooit toegediend aan mijn vogels.
Het fosfor waar ik het hierboven al over heb gehad speelt een belangrijke rol in de beendervorming, zenuwweefsels. Ook hebben zij hun rol tijdens de omzetting van vetten en suikers naar bruikbare energie. Fosfor speelt in principe een belangrijke rol in zowat de hele stofwisseling bij vogels. Fosfor kan door onze vogels opgenomen worden uit hun granen. Normaal gesproken heeft men minder snel te kampen met een fosfortekort dan met een calciumtekort. Fosfor is voor de vogel beschikbaar in minerale, plantaardige en dierlijke vorm. In de handel zijn heel wat (kwalitatieve) vitaminesupplementen beschikbaar. Maar indien men de tijd neemt om de analytische samenstelling eens te bestuderen, dan zal men moeten concluderen dat daar veelal geen fosfor in terug te vinden zal zijn. Dit heeft vooral met praktische redenen te maken. Maar dit hoeft echter geen groot drama te zijn.
Magnesium is een ander macro-element, het is aanwezig in de beender, spier –en zenuwweefsels alsook in het bloed en in organen zoals de hersenen. Magnesium is belangrijk in het groeiproces, dus brengt dit met zich mee dat het zijn diensten bewijst in de kweek. Magnesium is aanwezig in granen, maar ook in groenten zoals spinazie. Wortelen en sla bevatten dit ook, zij het in mindere mate. Het is spinazie dat de kroon spant als het gaat om magnesiumhoeveelheid. Graaneters hebben normaal gezien maar weinig te maken met een tekort aan magnesium. Dit komt omdat granen al een rij grote hoeveelheid aan granen bevatten. In de meeste supplementen kan ik geen magnesium terug vinden in de lijst van de bestanddelen. Dit hoeft geen probleem te zijn, aangezien zij het meer dan voldoende kunnen opnemen uit hun granen en eventueel bij toediening van groenten. Noten ( en heel wat liefhebbers geven fijngemalen noten aan hun vogels) bevatten ook magnesium.
Zwavel is een belangrijk bestanddeel van de huid, pluimage en de nagels. Het is organisch aanwezig in granen en groenten. De behoefte aan zwavel bij de vogels is klein, een tekort treedt normaal gezien niet zo snel op.
Kalium heeft een vochtregulerende werking in het lichaam. Het is de kalium die het vocht via de celwand in de cel trekt. Het natrium zal het vocht naar buiten trekken. Kalium zorgt ook voor de normalisatie van het hartritme van het vogellichaam. Daarnaast heeft het ook zijn rol in de verwijdering van de afvalstoffen in het vogellichaam. Sesamzaad, zonnebloempitten en tarwekiemen zijn bronnen van kalium die perfect toe te dienen zijn aan onze vogels.
Nu ik aan het einde gekomen ben van mijn schrijven wil ik graag nog de volgende conclusie trekken. Indien men zichzelf respecteert als vogelliefhebber, en men een degelijke basisvoeding aanbiedt, en deze van tijd tot tijd uitbreidt met onkruidzaden, diverse soorten groenvoer, en van tijd tot tijd eventueel een supplement aanbiedt dan zal men nooit in problemen komen met een eventueel tekort. Zoals hierboven beschreven staat is een calciumtekort de meest voorkomende tekortkoming. Maar indien men de vogels rijkelijk bevoorraadt van piksteen, en allerhande minerale steentjes, dan zal men ook hier maar weinig problemen mee ondervinden naar mijn mening.
Gilles Peirs
